قتصاددانان بر این باورند که مشکل ترازنامه بانکها و بیثباتی مالی، نه از طریق ابزار نرخ بهره بلکه از طریق ابزار نظارت مرتفع میشود. در واقع پیشنهاد آنها این بود که بانک مرکزی با تقویت بخش نظارت و اعمال برخی محدودیتها (از جمله در سپردهگیری) بر بانکهای بد، باید به جنگ مشکلات ترازنامهای برود. از نظر اقتصاددانان، هنگامی که نرخ تورم هدف ۲۲ درصد در نظر گرفته میشود، نرخهای بهره نیز باید در ریل چینش این سیاست قرار گیرند.
رویداد۲۴ سیاستگذار پولی به افزایش نرخ سود در شبکه بانکی چراغ سبز نشان داد؛ چراکه بانک مرکزی مجوز افزایش انتشار گواهی سپرده عام ۱۸ درصدی در بانکها را صادر کرد. در نتیجه بانکها میتوانند تا پایان نیمه اول سال جاری، اقدام به انتشار اوراق با سود ۱۸ درصد تا سقف ۲۰ درصد سپردههای بلندمدت خود کنند. این در حالی است که اکنون سود سپردههای یکساله بانکها ۱۵ درصد است و مجوز جدید، دسترسی به سود بالاتر در شبکه بانکی را تسهیل میکند. اقدامی که در راستای تحقق هدف تورمی قلمداد میشود.
بانک مرکزی راه افزایش نرخ سود در شبکه بانکی را هموار کرد. بر اساس اعلام این بانک، با افزایش انتشار گواهی سپرده عام ۱۸ درصدی توسط بانکها موافقت شد. بر این اساس، امکان دسترسی به سود ۱۸ درصد در بانکها نسبت به قبل بیشتر شده است که سیگنال سیاستگذار پولی در جهت حرکت به سمت هدف تورمی تلقی میشود. بانکها پیشتر نیز اوراق با سود ۱۸ درصد منتشر میکردند که استقبال خوبی نیز از آنها شده بود؛ مجوز جدید میتواند این اقدام را تسهیل کند. «دنیایاقتصاد» در این گزارش به اثرات مجوز جدید بانک مرکزی میپردازد.
اطلاعیه بانک مرکزی
بانک مرکزی اعلام کرد که پیرو مکاتبات پیشین این بانک با شبکه بانکی درخصوص سقف انتشار اوراق گواهی سپرده مدتدار، ویژه سرمایهگذاری (عام) بانکها در سال جاری براساس تصمیمات متخذه در این بانک، با افزایش سقف انتشار اوراق یاد شده، علاوه بر سقف تعیین شده قبلی موافقت به عمل آمده است. بر این اساس، سقف انتشار گواهی سپرده عام بانکها در سال جاری تا تاریخ ۳۱ شهریور ۱۳۹۹، حداکثر به میزان ۲۰ درصد سپردههای بلندمدت خواهد بود.
پیشتر در فروردین امسال، شبکه بانکی کشور تصمیم گرفت که سقف نرخ سود سپردههای بانکی به ۱۵ درصد محدود شود. تصمیمی که موافقت بانک مرکزی را نیز به همراه داشت. اما از همان ابتدای اردیبهشت توافق بر این بود که بانکها مجهز به انتشار گواهی سپرده با سود ۱۸ درصد باشند تا بتوانند برخی از مشتریان را از این کانال حفظ کنند. نرخ شکست سود این اوراق ۱۰ درصد بوده و قابلیت انتقال به شخص دیگر را هم ندارد. مزیتی که این اوراق نسبت به سپردههای یکساله فعلی بانکها دارد، در نرخ سود نهفته است.
چرا که نرخ سود اوراق، ۳ درصد بیشتر از نرخ سود سپردههای یکساله است. همچنین در صورت تمایل متقاضیان برای بازپسگیری مبلغ سپرده، نرخ سود بیشتری به آنها تعلق میگیرد؛ معادل ۱۰ درصد. درحالیکه در سپردههای یکساله بانکی، نرخ شکست سود معادل ۸ درصد تعیین شده است. پس برای مشتریان، دریافت گواهی سپرده مزیت بیشتری نسبت به سپردههای یکساله بانکی دارد. تفاوت ماجرا برای بانکها در حجم انتشار اوراق است.
در واقع بانکها این اختیار را دارند که در صورت نیاز و با توجه به منابع خود، اقدام به انتشار اوراق گواهی سپرده کنند. بانکها برای تعادل بخشی به منابع بلندمدت خود، از اوراق گواهی سپرده استفاده میکنند. بانک مرکزی اکنون سقف انتشار اوراق را تا ۲۰ درصد منابع سپردههای بلندمدت هر بانک افزایش داده است. مطابق آخرین دادههای پولی و بانکی، در پایان سال گذشته مجموع سپردههای بلندمدت بانکها معادل ۶/۱۱۴۸ هزار میلیارد تومان بوده است. البته با توجه به رشد نقدینگی در سه ماه ابتدایی سال جاری، حجم سپردههای بلندمدت بانکها نیز افزایش پیدا کرده است. با این حال، بر اساس آخرین رقم رسمی اعلام شده، بانکها در حدود ۲۳۰ هزار میلیارد تومان میتوانند گواهی سپرده عام با سود ۱۸ درصد منتشر کنند و در اختیار مشتریان قرار دهند. مهلت استفاده از این حجم اوراق، پایان نیمه اول سال جاری اعلام شده است. در صورتی که بانکها این حجم از منابع را جذب کنند میتوانند در بازارهای موازی نیز اثر بگذارند.