امروزه فناوری نانو کاربردهای مختلفی در مواد غذایی دارد، به طور کلی مزایای استفاده از این فناوری را در صنایع غذایی میتوان در قالب سه عنوان کلی زیر تقسیم نمود:
بنا بر پروژهی فناوری نوظهور نانو که بانک اطلاعاتی محصولات مصرفی و طرحهای دولتی این فناوری است شرکتهای فعال در زمینهی مواد غذایی تلاش میکنند تا از کاربردهای مختلف فناوری نانو در دو حوزهی زیر استفاده کنند:
1) شناسایی باکتریها و مواد آلاینده؛
2) توسعهی ذخیرهسازی بهتر مواد غذایی.
در ادامه دلایل ده گانه برای توضیح استفاده از فناوری نانو در مواد غذایی ارائه شده است…
1.حسگر آلودگی
گروه مرکز پزشکی دانشگاه راچستر، با استفاده از یک دوربین دیجیتالی و یک لیزر، موفق به ابداع روشی شدهاند که بلافاصله باکتریهای غذا را شناسایی میکند. یک مرکز تحقیقات کشاورزی در آتن نیز، یک حسگر زیستی را توسعه داده است که برای چسبیدن به پادتنهای باکتری از ذرات رنگی فلورئورسان استفاده میکند. چنانچه باکتری سالمونِلا (نوعی باکتری که باعث مسمومیت غذایی میشود) در مواد غذایی وجود داشته باشد، نانوذرات رنگی آشکار میشوند. استفاده از این فناوری، باعث میشود که دیگر نیاز نباشد برای آزمایش مواد غذایی آن را به آزمایشگاه فرستاده، چندین روز منتظر نتیجه بمانند.
2. بسته بندی ضد میکروب
مواد غذایی مانند پنیر، گوشت و نان در اثر تماس با مواد بسته بندی، بسیار سریع فاسدمی شوند. محققان اسپانیایی پوشش غذایی جدیدی را برای محصولات نان به بازار عرضه کردهاند که حاوی روغن دارچین است، همچنین محققان دانشگاه لیدز انگلیس در حال توسعهی مواد بسته بندی هستند که با استفاده از نانوذرات روی، دی اکسید تیتانیوم، کلسیم و اکسید منیزیم ساخته شدهاند. این مواد در مقایسه با نقره ارزانتر بوده، پیش بینی میشود در آیندهای نزدیک بتوان از آن به شکلی گسترده در بسته بندیهای آنتی باکتریال مواد غذایی استفاده کرد.
3. بهبود در نگهداری مواد غذایی
نانو ذرات خاک رسی که در بطریهای پلاستیکی و پوشانندههای نازک نایلونی مواد غذایی استفاده میشوند، باعث استحکام بسته بندی شده، نفوذ پذیری گاز را کاهش میدهند. محافظهای مبتنی بر فناوری نانو، از غذاهای حساس در برابر اکسیژن محافظت کرده، باعث کاهش هزینهای بسته بندی میشود.
شرکت بایر یک پوشش کامپوزیتی ارزان از نانو ذرات خاک رس ارائه کرده است که آب میوهها را تازه تر نگه میدارد.
4.رسانش بهتر مواد مغذّی
کپسوله کردن بر اســاس فناوری نانو این امکان را فراهم کرده اســت تا قابلیت انحــلال ویتامینها، آنتی اکسیدانها و دیگر مواد مغذی، با کمک صنعت داروسازی بهبود یابد. نانوذرات مغذی کاملاً قابل حل بوده، می توان آن رادر روغن و یا آب مشاهده نمود.
5. مواد بسته بندی سازگار با محیط زیست
امروزه پلاســتیک های زیستی تجزیه پذیری که معمولاً از مواد گیاهی ســاخته میشــوند، به عنوان اولویت های تحقیقاتی فناوری نانو به شمار میروند. شرکت استرالیایی Plantic، مواد بستهبندی خود را از نشاستهی طبیعی و غلات تهیه میکند.
6. کاهش استفاده از آفت کشها
یــک گروه تحقیقاتــی دردانشــگاه Cornell بــهره بری مارگارت فری، موادی را توســعه دادهاند که کشــاورزان با استفاده از آنها میتوانند مقدار مواد شــیمیایی لازم بــرای مقابله با آفــات محصولات کشــاورزی راکاهش دهند. این مــواد به همراه بذر به زمین پاشــیده میشود، این پوشــاننده ها تدریجاً آفت کشها و سموم را آزاد میکنند، لذا دیگر نیازی به سم پاشی نخواهد بود.
7. ردیابی، کنترل کپیبرداری و حفاظت از مارک تجاری
محققان دانشــگاه کالیفرنیا با استفاده از نانوذرات حاوی نقره و طلا، موفق به ســاخت نانو بارکدهایی شــده اندکه از نظر پهنا، طول و حجم بســیارمتنوع بــوده، مــی تــوان از آن در تولیــد برچســب های محصولات خاص استفاده کرد. بیشترین استفادهی این بارکدها در حفاظت از مارکها و داروهاســت و در آیندهای نزدیــک در ردیابی موادغذایی نیز مورد استفاده قرار خواهند گرفت.
8. ترکیب
کوچک کــردن اندازهی مولکولهای غذایی تا حد بلورهای نانومتری، سطح تعامل ذرات را افزایش می دهد. دانشــگاه واخنینگن هلند به معرفی نوعی امولسیونهای نانو لیپیدی پرداختهاند که میتوانند منجر به بهبود قابلیت انتشار و دوام مواد غذایی شوند. به علاوه نانو امولسیونها در زمینهی فرمولاسیون دیگر محصولات غذایی رژیمی نیز کاربرد دارند.
9. طعم غذا
شــرکت Senomyx بــا تجدید نظر در چگونگــی طعم غذاهای مختلــف، موفق به ارائــهی طعمهای جدیدی مانند طعم ســرد و خامهای شده اســت. محققان این شرکت با استفاده از ســنجش نانو مقیاس دریافته اند که کدام یک از ســلولهای انســان مزهی خاصی را در یک وعدهی غذایی احساس میکنند. هر سلولی ممکن اســت تنها یکی از مزههای تلخی، شوری، شیرینی و ترشــی را احساس کند. این شــرکت با استفاده از این مفهوم، مجموعهای از طعمهای غذایی ترکیبی ارائه کرده است.
10.شناسایی و از بین بردن باکتریها
محققان دانشگاه کلمسون در کالیفرنیای جنوبی، خوراکی را بــرای طیور توســعه دادهاند که باکتری campylobacter را از بیــن میبــرد. این نوع باکتریها که بیشتر در مرغ و خروسها رایج هستند، باعث ایجاد اسهال در افرادی میشودکه گوشت آلوده به آن را مصرف می کنند. این مواد غذایی با استفاده از نانوذرات هیدرات کربن، غنیتر شده و با چسبیدن به سطح باکتریها آنها را از بین میبرد. ممکن است در آینده از این نانو ذرات با استفاده از حسگرها، سایر باکتریها راشناسایی و از بین برد.