راهاندازی “سازمان کشورهای صادرکننده زعفران” که به اختصار اوسک (OSEC) خوانده میشود میتواند نقطه عطفی در افزایش نقش آفرینی ایران و سهم آن در بازار جهانی محصول راهبردی و ارزشمند زعفران باشد.
در اقتصاد جهان امروز شکل گیری سازمانهای بین المللی برای کالاها و محصولات برجسته، حساس، اقتصادی و مهم، شیوهای مناسب برای مدیریت اقتصاد آن کالا در بازار جهانی، احقاق حقوق کشورهای تولید کننده و جلوگیری از سودجویی و سوء استفاده است.
در این راستا راهاندازی سازمان جهانی زعفران (اوسک) که از سازمان اوپک الگو گرفته است با هدف همراهی همه فعالان صنعت زعفران از کشاورزان و تولید کنندگان تا صادرکنندگان و تجار بزرگ و نیز کشورهای فعال در این حوزه با تاکید بر مرجع بودن ایران در تولید این محصول استراتژیک، به عنوان ایدهای نو در این حوزه توسط یک فعال حوزه تولید و صادرات زعفران در خراسان رضوی مطرح شده است.
تشکیل اوسک که در دو سطح ملی و بین المللی قابل تعریف است هم اکنون در عرصه داخلی در حال پیگیری است و آماده سازی و برنامه ریزی برای شکل گیری این ایده و تشکیل اوسک در عرصه بین الملل نیز در مراحل انجام قرار دارد که البته همکاری وزارتخانه هایی مانند امور خارجه و جهاد کشاورزی در به بار نشستن این تلاشها و پیگیریها ضروری و نیاز مبرم است.
داستان غم انگیز زعفران ایران
در حالی که کشور ایران بیش از ۹۰ درصد زعفران تولیدی جهان را دارد ، سهم اندکی معادل حدود پنج درصد از ارزش افزوده این محصول به جیب ایران و کشاورزان ایرانی می رود، در چنین فضایی است که رقبای ایران سعی در ربودن حق ایران در بازار جهانی زعفران و به یغما بردن نام زعفران ایرانی دارند.
در حالی تولید کنندگان و صادرکنندگان ایرانی و به طبع آن کشاورزان خراسانی کمترین منفعت را از بازار جهانی زعفران به دست میآورند، صادرات این محصول در قالب صادرات غیرنفتی میتواند نجات بخش اقتصاد کشور و محور اصلی در تحقق اقتصاد مقاومتی باشد حال آن که بی توجهی به این نکته در روند کشت تا صادرات و بازاریابی این محصول راهبردی به چشم میخورد.
ایران به عنوان تولید کننده منحصر به فرد زعفران در دنیا مطرح است اما مقایسه ارزش و حجم صادرات این محصول ارزشمند صادراتی مبین این واقعیت تلخ است که صادرات آن از نظر وزن تغییر چندانی نداشته و اگر هم در ارزش دلاری و ریالی آن تغییراتی ایجاد شده به دلیل افزایش قیمت های جهانی بوده است.
این اوضاع تلخ و تامل برانگیز در شرایطی رخ می دهد که زعفران در گروه محصولات با ظرفیت بسیار برای ایجاد اشتغال، توسعه اقتصاد و ارزآوری برای کشور مطرح است و افزایش تولید آن سرمایه کلان نمی خواهد و علاوه بر آن میتوان با ایجاد صنایع تبدیلی، فرآوری و بسته بندی، سود حاصل از صادرات آن را به میزان قابل توجهی افزایش داد.
سهم اندک ایران از تجارت طلای سرخ در جهان در عین تولید حدود ۹۵ درصدی این محصول گویای عمق فاجعه است و گلایه در زمینه کشت و تولید زعفران در کشورهایی مانند افغانستان یا بسته بندی زعفران ایران در اسپانیا به نام آن کشور، گلایه هایی است که در بی توجهی متولیان به سکوت منتهی شده است.
پیش بینی عضویت ۱۱ کشور در اوسک
طراح سازمان جهانی تولید و صادرات زعفران (اوسک) در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه تشکیل اوسک در دو بخش داخلی و بین المللی مد نظر و پیگیری است گفت: در بخش داخلی دبیرخانه اوسک در مرحله پیگیری و تشکیل است که نیازمند همکاری جدی استانداری خراسان رضوی در این زمینه هستیم.
سید احسان مصطفوی افزود: تشکیل این دبیرخانه با عضویت نمایندگان دولت و وزارتخانه های جهاد کشاورزی و امور خارجه، نمایندگان کشاورزان و صادرکنندگان مد نظر است که با تعریف ۱۰۰ اقدام تلاش خواهد شد به سوی تولید و صادرات و تشکیل اوسک در عرصه جهانی پیش برویم.
وی با اشاره به پیشبینی عضویت ۱۱ کشور در سازمان جهانی تولیدکنندگان زعفران ادامه داد: برای شکل گیری اوسک در ابعاد داخلی و بینالمللی سه دوره کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت طراحی شده است.
وی گفت: دوره کوتاه مدت شامل تحقیق و تثبیت است که یک تا سه سال زمان میبرد، دوره میان مدت شامل ترویج و تاثیرگذاری است که سه تا ۶ سال به طول میانجامد و دوره بلند مدت شامل رشد و بهره وری است.
مصطفوی با اشاره به فعالیت پژوهشگران و اساتید حوزه زعفران در زمینه طرح اوسک به صورت ۱۰ ساعت در روز افزود: برای مدت هشت ماه است که روزانه ۳۰ نفرساعت مطالعه در این زمینه انجام میشود.
اهداف ۱۴ گانه اوسک
وی ادامه داد: در راهاندازی اوسک اهداف کلان ۱۷ گانه، اهداف ۱۴ گانه ویژه در سطح بینالمللی و نیز راهبردهای ۱۷ گانه طراحی شده است.
وی گفت: از جمله اهداف تشکیل اوسک میتوان به مدیریت قیمت جهانی زعفران، ایجاد ثبات و از بین بردن نوسانات مضر، فراهم کردن درآمد ثابت برای کشورهای عضو، تامین زعفران کشورهای مصرف کننده به صورت کارآمد و مقرون به صرفه، ایجاد بازارهای دائمی و کشف بازارهای جدید، ایجاد فضای امن برای سرمایهگذاری زعفران، ایجاد خط اعتباری مالی توسط بانک های معتبر جهانی، ایجاد و ساماندهی بیمه جهانی زعفران و ترویج و گسترش فراوردههای غذایی و غذا داروهای زعفرانی اشاره کرد.
مصطفوی از افزایش تجارت جهانی زعفران و مشتقات آن، مقابله با سودجویی، قاچاق و تقلب در عرصه زعفران، ایجاد و راه اندازی بورس جهانی زعفران، کمک به رشد کشورهای درحال توسعه در حوزه زعفران و توانمندسازی تولید از دیگر اهداف اوسک نام برد.
وی در خصوص تاکتیکهای مد نظر در فعالیت اوسک نیز افزود: یکپارچه سازی استانداردهای جهانی زعفران، تشکیل صندوق امانات زعفران، گسترش و ایجاد بانک زعفران، ایجاد بانک تجربه زعفران، مطالعه نیازها و علایق مصرف کنندگان کشورهای جهان، گماردن رایزن و سفیر زعفران در کشورهای عضو، تشکیل شرکت های ملی زعفران در هر کشور و ایجاد کارخانه نوآفرینی زنجیره ارزش زعفران در کشور از این جمله این تاکتیک هاست.
وی همچنین در خصوص راهبردهای پیش بینی شده برای اوسک ادامه داد: شناسنامه دار کردن محصول و کشاورزان، آموزشهای مدون و مستمر به کشاورزان در سطح بین المللی، تجارت منصفانه، ثبت روز جهانی زعفران، یکپارچه سازی سیاست های ناظر بر زعفران، شناساندن خواص زعفران به جهانیان، اعمال سیاست های توسعه یا محدود سازی در برخی کشورها برای کشت زعفران و بارورسازی ایده های حوزه زعفران از جمله راهبردهاست.
این فعال حوزه زعفران گفت: از جمله ارزشهایی که اعضای اوسک باید رعایت کنند میتوان به مواردی از جمله اعتقاد به رابطه برد برد، مسوولیت پذیری، ترجیح منافع جمعی بر فردی، رعایت عرف تجارت بینالمللی، توانایی تحمل تفاوتها، نوع دوستی و مشتریمداری اشاره کرد.
جالی خالی برند ملی زعفران
وی با بیان اینکه فرمول رقابت در اوسک، رقابت مشارکتی است افزود: به عوان مثال دو شرکت تجاری سامسونگ و ال.جی با متحد شدن توانستند بازار را از دو شرکت تجاری سونی و پاناسونیک بگیرند و به سودآوری مضاعف برسند زیرا رقابت مشارکتی را تجربه کردند.
وی ادامه داد: در درجه اول باید برند ملی و نام تجاری ملی برای زعفران ایران ایجاد کنیم و با توجه به میزان تولید زعفران در شهرستانهای مختلف میتوان به ایده نامگذاری این برند توجه کرد.
مصطفوی گفت: در تشکیل دبیرخانه به همکاری استانداری خراسان رضوی نیازمندیم ضمن اینکه ساختمان مرکزی اوسک که به شکل گل زعفران طراحی شده نیز به میزبانی مشهد و با هدف جلب توجه دنیا به تولید زعفران خراسان رضوی احداث میشود.
اوسک راهی برای یادآوری نام زعفران ایران
وی افزود: با تشکیل این سازمان، ایران میتواند به مرجع اصلی تعیین قیمت زعفران دنیا تبدیل شود و نقش خود را در زمینه تولید و صادرات این محصول به کشورهای جهان به خوبی ایفا کند.
وی ادامه داد: تاریخ نشان داده است که محصول زعفران در ایران از قدمت بسیار و کیفیت مطلوب برخوردار میباشد و در طول قرنها زعفران ایران یکی از کالاهایی بوده که توسط تجار از مسیر جاده ابریشم به تمام دنیا عرضه میشده است.
افغانستان مدعی تولید زعفران با کیفیت
مصطفوی گفت: اخیرا زمزمه هایی مبنی بر مدعی بودن افغانستان در تولید زعفران با بهترین کیفیت شنیده میشود و این در حالی است که زعفران کالای استراتژیک ایران با قدمت بیش از هزار ساله است و بهترین زعفران دنیا در خاک ایران و خراسان به عمل میآید.
وی افزود: براساس آزمایش عیار زعفران ایران در هر آزمایشگاه ثابت میشود زعفران سایر کشورها قابل قیاس با طلای سرخ ایران نیست.
وی ادامه داد: با هدف حل این مشکل و با توجه به محور بودن شهرستان تربت حیدریه در تولید زعفران، نخستین زنجیره زعفران در این شهرستان راهاندازی شد که در زمینه تولید این محصول به کشاورزان آموزش داده میشود.
مصطفوی گفت: در این راستا نخستین کارخانه نوآفرینی زنجیره ارزش زعفران در این شهرستان فعال شد که در آن به علایق و سلایق مشتری به عنوان یکی از حلقه های تولید زعفران توجه شده است.
وی افزود: با تشکیل اوسک میتوان استانداردهای جهانی در این زمینه را تهیه و اعلام نمود و با یکپارچه سازی این استانداردها تولید و صادرات این محصول را در جهان با مدیریت ایران انجام داد.