برخی مسئولان معتقدند استخراج و فرآوری یُد، یکی ازحوزه‌های نوظهور در کشور بوده که توجه به پتانسیل بالای آن، موجب افزایش سهم صادراتی در آینده خواهد شد.
استان گلستان نسبت به سایر استان‌های کشور دارای کارخانه های صنعتی بسیار کمتری بوده تا جاییکه حتی شاید مردم این استان هم به سختی بتوانند نام چند کارخانه صنعتی بزرگ را در استان خود بگویند.
اما در همین استان سرسبز و به ظاهر غیرصنعتی، بزرگترین معدن و کارخانه ید ایران و خاورمیانه و یکی از بزرگترین ها در نوع خود در جهان در حال فعالیت است که شاید بسیاری نیز از وجود آن بی‌اطلاع باشند.
در حال حاضر تولید ید جهان در انحصار کشورهای روسیه، چین، ژاپن، اندونزی، شیلی، امریکا، ترکمنستان و جمهوری آذربایجان قرار دارد و حدود یک دهه است ایران نیز توانسته به جمع این کشورها بپیوندد.
ظرفیت استخراج ید چند برابر شده است
حسینقلی قوانلو رییس سازمان صنعت معدن وتجارت استان گلستان،گفت: ظرفیت تولید ید در کشور از ۶۵ تن در گذشته به ۳۶۵ تن در حال حاضر رسیده که با راه اندازی واحدهای در حال ساخت و انتظار می‌رود این ظرفیت تا ۳ ماه آینده به ۶۰۰ تن در سال افزایش پیدا کند.
قوانلو اضافه کرد: به زودی کلنگ یک واحد جدید بهره برداری از ید را می زنیم که این امر موجب افزایش ظرفیت تولید این ماده معدنی به ۱۱۰۰ تن خواهد رسید و با تحقق اکتشافات در دست، امیدواریم ظرفیت تولید ید در کشور را به ۲۰۰۰ تن تا پایان دولت دوازدهم برسانیم.
وی در ادامه با بیان این موضوع که کل ظرفیت مصرف ید کشورما در سال ۱۵۰ تن است، افزود: با وجود ظرفیت بالای تولید ید در ایران و صادرات ۳۰ تنی در سال ، متأسفانه باز شاهدیم که سالانه ۵۰ تن از این محصول وارد کشور می شود.
قوانلو اضافه کرد: ما خواستار افزایش تعرفه ید به منظور جلوگیری از واردات این محصول به کشور هستیم.
رییس سازمان صنعت معدن وتجارت استان گلستان با اشاره به اینکه ایران مقام ششم تولید ید در جهان را دارا است، تصریح کرد: در منطقه ،کشورهای آذربایجان و ترکمنستان نیز از منابع ید بهره برداری می کنند و ما سعی داریم با افزایش بهره برداری از این ماده معدنی پر سود در مقابل این دو کشور از سهم قابل قبولی برخوردار باشیم.
قوانلو با بیان اینکه آمادگی گسترش صنایع پایین دستی برای مصرف یدهای استخراج شده داخلی را داریم، تاکید کرد: در حال حاضر تنها یک کارخانه فرآوری ید در گلستان وجود دارد که قصد داریم این تعداد را افزایش داده و در این جهت برای همکاری مشترک به سرمایه کذاران بخش خصوصی هم اعلام آمادگی کرده ایم.
وی در ادامه بحث گریزی هم به قیمت جهانی ید زد و گفت: ید در حال حاضر کیلویی ۲۳ دلار بفروش می رسد و این در حالی است که در گذشته قیمت جهانی این ماده معدنی به ۶۰ دلار هم رسیده بود که این روند به دلیل افزایش ناگهانی تولید توسط کشور شیلی است.
رئیس سازمان صنعت معدن وتجارت گلستان تصریح کرد: ما در منطقه ید را با کمترین قیمت به فروش می رسانیم زیرا عمق برداشت ید در گلستان زیاد نبوده ودر عوض خلوص آن بسیار بالا است.
صادرات ید ارزآوری بالایی دارد
منصور خواجه کارشناس معدن و مدیرعامل شرکت فرآوری ید درباره راه‌اندازی کارخانه ید در استان گلستان گفت: دومین کارخانه تولید ید در استان گلستان با ظرفیت تولید ۱۰۰ تن در سال راه‌اندازی شده و از فناوری بالاتری نسبت به کارخانه قبلی برخوردار است، به این ترتیب به دلیل نوع طراحی آن می‌توان میزان تولید را تا ۲۵ درصد بیشتر از تولید فعلی افزایش داد.
وی با اشاره به اینکه میزان مصرف ید در کشور در کل سال بین ۱۰۰ تا ۱۳۰ تن است، افزود: با راه‌اندازی دومین کارخانه تولید ید می‌توان زمینه را برای صادرات این محصول آماده و ۵۰ درصد از ید تولیدشده را صادر کرد. این درحالی است که در سال ۹۳ صادرات این محصول رشد قابل توجهی داشته و با وجود تأمین نیاز صنایع داخلی ۸۰ تن از این محصول به کشورهایی همچون ایتالیا، هند، چین، گرجستان، ترکیه و امارات صادر شده است.
وی با اشاره به اینکه ایران تنها تولید کننده ید در خاورمیانه به شمار می‌آید، افزود: درحال حاضر ژاپن در رتبه دوم تولیدکنندگان ید در دنیا به شمار می‌آید. اندونزی نیز از تولید کنندگان این محصول به‌شمار آمده اما میزان تولید کمتری نسبت به ایران را به خود اختصاص داده است.
وی افزود: در ۵ سال گذشته نیاز صنایع کشور به ید از طریق واردات تامین می‌شد و امکان تولید آن در کشور وجود نداشت. اما اکنون به دلیل سرمایه‌گذاری که در این بخش انجام شده با اکتشاف ذخایر ید در استان گلستان زمینه برای تولید محصول فراهم شده و علاوه بر تامین نیاز صنایع داخلی، امکان صادرات آن نیز وجود دارد.
خواجه در ادامه گفت: ید کاربردهای فراوانی در صنایع مختلف دارد و می‌توان به مواردی همچون داروسازی، ضدعفونی‌کننده‌های دامی، صنایع پتروشیمی، صنایع شیمیایی و همچنین صنایع غذایی به عنوان پایدارکننده یا نگهدارنده مواد غذایی اشاره کرد.
وی به کاربرد ید در صنایع های‌تک اشاره کرد و افزود: درحال‌حاضر بیش از ۱۰ درصد از یدِ تولیدشده در دنیا برای ساخت ال‌سی‌دی استفاده می‌شود. در واقع ید به عنوان یکی از عناصر ارزشمند در دنیا شناخته شده و به دلیل کاربردهای فراوان این محصول هر کیلوگرم از این کانی بین ۳۵ تا ۴۰ دلار فروخته می‌شود. البته این درحالی است که در سال‌های گذشته ارزش این محصول بالاتر از این میزان بود که به دلیل افزایش تولید جهانی تا حدودی قیمت آن کاهش پیدا کرد.
وی افزود: با توجه به اینکه دانش فنی برای تولید این محصول در کشور وجود نداشت، از این رو سرمایه‌گذاری بسیاری برای این بخش شده است.
از سوی دیگر با توجه به اینکه صنعت تولید ید در ایران صنعتی نوین به‌شمار می‌آید، نیازمند توجه و حمایت از سوی دولت است به این ترتیب با تسهیل کردن امور در بخش‌های مختلف، زمینه برای ورود سرمایه‌گذار و افزایش میزان تولید این محصول با ارزش فراهم خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه صادرات ید ارزآوری بالایی را به دنبال خواهد داشت، افزود: به دنبال افزایش تولید ید در کشور که بیش از نیاز داخلی است می‌توان مازاد مصرف آن را صادر کرد. به عنوان مثال کشور ایتالیا که یکی از صنایع بزرگ داروسازی دنیا به شمار می‌آید می‌تواند به عنوان یکی از بازارهای هدف این محصول باشد. همچنین کشور چین و هند نیز که میزان مصرف بالایی از این محصول را به خود اختصاص می‌دهند را می‌توان از بازارهای هدف برای صادرات ید دانست.